Het belang van mediawijsheid?
Media hebben een groot effect op ons leven en dat effect wordt alleen maar groter. Om bewust, veilig en actief gebruik te maken van de mogelijkheden die media bieden, is het belangrijk dat kinderen beschikken over competenties die hen mediawijs maken. Deze competenties zijn begrip, gebruik, communicatie en strategie. Zo is het belangrijk dat kinderen inzicht hebben in de werking van media en weten hoe ze het zelf kunnen gebruiken.
Mediaopvoeding bij baby's en dreumesen
Het is verstandig om al zo vroeg mogelijk bewust om te gaan met het mediagebruik van je baby. Een groep Nederlandse artsen adviseert om baby’s volledig weg te houden van beeldschermen. De tijd die ze besteden aan beeldschermen gaat namelijk ten koste van de tijd die ze aan iets anders kunnen besteden. Hier kan vooral de taalontwikkeling onder lijden. Daarnaast kan je baby door een beeldscherm overprikkeld raken. Ook is het led-licht van telefoons en tablets niet goed voor de ogen van je baby.
Uit onderzoek blijkt dat de hersenen van baby’s die veel naar baby-apps of baby-tv kijken of luisteren zich anders ontwikkelen. Baby’s ontwikkelen hun hersenen beter door ervaringen op te doen in de interactie met hun directe omgeving: door te bewegen en alle zintuigen te prikkelen. Het advies van specialisten is daarom om met je baby te spelen, ertegen te praten, te laten proeven, voelen en ruiken. Dat is een stuk leerzamer en onmisbaar voor de ontwikkeling. Mocht je toch media willen gebruiken voor je baby of dreumes, dan is het advies van Mediaopvoeding.nl maximaal 5 minuten per dag samen tv-kijken en een paar keer per week samen internetten.
Om het mediagebruik van je kind leuk en veilig te houden is het belangrijk dat je over de juiste kennis en vaardigheden beschikt.
Mediaopvoeding bij peuters
De meeste peuters vinden tv kijken of spelen met de telefoon of tablet reuze interessant. En voor jou als ouder is het makkelijk als je kind zich even kan vermaken zonder jou. Het is daarom aantrekkelijk om je kind even voor de tv te zetten of een telefoon of tablet te geven als jij iets voor jezelf moet doen. Maar je kind kan zich ook prima alleen vermaken met activiteiten die ook nog eens belangrijker voor de ontwikkeling zijn. Denk bijvoorbeeld aan bouwen, muziek luisteren en daarop dansen, puzzels maken of kleuren en tekenen. Wil je media gebruiken voor je peuter, dan is het advies van Mediaopvoeding.nl 5 tot 10 minuten schermtijd per keer en maximaal 30 minuten per dag.
Tips voor baby's en peuters
- Laat je kind tot 2 jaar liever niet gebruikmaken van beeldschermen. Speelgoed is een goed alternatief voor beeldschermen.
- Lees zoveel mogelijk voor. Dit blijft het belangrijkste voor de ontwikkeling.
- Geef het goede voorbeeld. Kinderen leren door te imiteren. Wanneer je zelf veel bezig bent op je telefoon of tablet, gaat je kind dit waarschijnlijk ook doen. Let daarom op je eigen gebruik.
- Laat je kind niet naar een beeldscherm kijken vlak voor hij of zij moet gaan slapen. Een beeldscherm geeft te veel opwinding en licht, waardoor je kind niet slaperig genoeg wordt.
- Wil je je kind filmpjes of tv-programma's aanbieden? Zorg dan voor simpele beelden met een langzaam tempo en geen harde geluiden. Zo kan je kind begrijpen en zien wat er gebeurt. Voorbeelden van geschikte filmpjes of tv-programma’s zijn nijntje, Dribbel, Bumba, Teletubbies en BabyTV.
Mediaopvoeding bij kleuters
Kleuters maken al gebruik van verschillende soorten media. Ze kunnen een kinderprogramma goed volgen en meedenken of meedoen met een game. De meeste kleuters kunnen al zelfstandig overweg met een tablet of smartphone. Maar ook in deze leeftijdscategorie is het belangrijk niet te veel tijd te besteden aan mediagebruik. Voor de ontwikkeling van kleuters is het belangrijk dat zij een uitgebalanceerde en gevarieerde tijdsbesteding hebben. Spelen, contact met anderen en voldoende slapen zijn belangrijk om sociaal en emotioneel goed te functioneren. Zo ontwikkelen zij zich het best. Het advies van Mediaopvoeding.nl voor kleuters is 10 tot 15 minuten per keer en maximaal 1 uur per dag.
Tips voor kleuters
- Begeleid je kleuter bij het gebruik van media. Je kan bijvoorbeeld je kind aandacht geven, ondersteunen, meekijken of controleren, en regels en afspraken maken.
- Kies voor media die aansluiten op de ontwikkelingsfase en interesse van je kind. Kleuters hebben een voorkeur voor filmpjes en tv-programma’s met simpele en duidelijke verhalen, objecten en dieren die ze kennen, vrolijkheid, een langzaam tempo en liedjes. Sesamstraat is hier een goed voorbeeld van.
- Zorg ervoor dat je kind niet continu verleid wordt tot het gebruiken van media. Dit kun je doen door bijvoorbeeld vaste momenten af te spreken waarop je kind media mag gebruiken. Zorg er ook voor dat de tv niet op de achtergrond aanstaat.
- Voorkom dat je kleuter in aanraking komt met media die voor oudere kinderen of volwassenen bedoeld zijn. Volg bijvoorbeeld de leeftijdsadviezen en classificaties van Kijkwijzer, stel internetfilters in en probeer filmpjes, apps, spelletjes en boekjes eerst zelf uit.
- Zorg voor een goede balans tussen mediagebruik en fysieke activiteiten zoals (buiten)spelen en sporten. Volgens de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) is het belangrijk dat kinderen minimaal een uur per dag matig tot intensief bewegen.
Mediaopvoeding bij basisschoolkinderen
Zeker bij kinderen in de basisschoolleeftijd zijn media niet meer weg te denken. Ze krijgen steeds meer een eigen behoefte: ze kiezen hun eigen televisieprogramma’s, filmpjes en games. Je kind vindt het leuk om zelf iets te doen met media en dat kan het ook nu het leert lezen en schrijven. In deze ontwikkelingsfase kan je kind veel leren van media, maar het blijft belangrijk dat je kind veilig leert omgaan met media en dat je regels en grenzen stelt aan het mediagebruik van je kind. Hoe jonger je kind leert dat er regels zijn, hoe beter. Zo kan het zich namelijk beter beheersen in de puberteit. Het advies voor kinderen in de leeftijd van 6 tot 8 jaar is maximaal 1 uur per dag en dan het liefst 2 keer 30 minuten. Voor kinderen van 8 tot 10 jaar is het advies maximaal 1 à 1,5 uur per dag en vanaf 10 jaar maximaal 2 uur per dag.
Tips voor basisschoolkinderen
Mediawijsheid.nl ontwikkelde de MediaDiamant. Deze is opgebouwd uit vijf kanten die samen de belangrijkste onderdelen van mediaopvoeding bevatten. Handig om in het achterhoofd te houden wanneer het gaat om mediagebruik van je kind.
- Samen
Samen met je kind media gebruiken is leuker en veiliger. Jonge kinderen kun je uitleg geven, stimuleren om mee te doen of troost of afleiding bieden wanneer het eng of moeilijk wordt. Samen media gebruiken is ook goed om de gezinsbanden te versterken. Zo is samen tv kijken gezellig en leerzaam en samen om de beurt gamen is goed om de sociale vaardigheden te oefenen. Geef zelf ook het goede voorbeeld door bijvoorbeeld altijd aan tafel de smartphone weg te leggen. - Veilig
Voorkom risico’s en zorg ervoor dat je kind vooral plezier beleeft aan media. Praat daarom over het delen van persoonsgegevens, foto’s en video’s en hoe je je online netjes gedraagt. Elke leeftijd brengt nieuwe interesses en risico’s met zich mee, daarom is het belangrijk om continu te blijven praten over het mediagebruik van je kind. Op Hoe? Zo! Mediawijs kan je kind zelfstandig aan de slag met mediawijze thema’s en vind je tips over onder andere veilig internetten, het beschermen van je privacy en online omgangsvormen. - Balans
Maak samen met je kind afspraken over schermtijd. Maar waak voor te strenge en strakke regels waar je kind geen invloed op heeft. Kinderen trekken zich dan terug en krijgen geen kans sociale vaardigheden te leren, bijvoorbeeld samen oplossingen zoeken. Ook leren ze dan niet hoe ze zelf kunnen leren omgaan met verleidingen. Bij het maken van afspraken over schermtijd kun je gebruikmaken van de overlegmethode van Thomas Gordon. - Plezier
Stimuleer creatief mediagebruik. Door je kind te stimuleren creatief gebruik te maken van media, vergroot je zijn of haar creativiteit en probleemoplossend vermogen. Laat je kind bijvoorbeeld zelf een filmpje maken, daar beleeft het een hoop plezier aan. - Inhoud
Het is belangrijk dat de media die je kind gebruikt goed bij zijn of haar leeftijd, ontwikkelingsfase en interesses passen. Maak afspraken over wat voor soort filmpjes, spelletjes, programma’s of websites wel en niet geschikt zijn. Laat je kind zelf aangeven wat hij of zij leuk vindt en waarom. Zo prikkel je je kind om kritisch na te denken en krijg jij een beeld bij hoe je kind ermee omgaat.
Bronnen: